
Türkler milattan önce orduda takım halinde müzik aletleri çaldırırlardı. İlk yazılı Türk belgesi Göktürk kitabelerinde mehterin atası olan tuğ takımlarından bahseder.
11. Yüzyılda Kaşgarlı Mahmud ' un yazdığı Divan-ı Lügat-it Türk, Hakan'ın huzurunda nevbet vurulduğunu anlatır.
Türklerin bunu bir devlet geleneği olarak 12 asırdır sürdürdüğünü ve Isık gölü kenarında kurulan ilk Türk devletinden , tarihde 16 Türk devleti olarak geçen bütün Türk devletlerine egemenlik sembolü olarak verildiğini , bugüne kadar yaşatılan bir gelenek olduğunu gösterir.
Mehter Türklerin diğer dünya milletlerinden anlam , önem ve müzik yönünden tamamen ayrı özelliklere sahip bir müzik topluluğudur.
İç Asyadan Anadoluya taşınan bu gelenek tüm islam alemine yayılmış Karahanlılardan Selçuklulara , İlhanlılardan Memlüklülere ve Osmanlılara nevbet geleneği hep devam etmiştir.Kayı boyundan Osman beye , Anadolu Selçuklu hükümdarı tarafından hakimiyet sembolü tuğ ve davul verilmiştir.
Mehteri hürmeten ayakta dinleyen Osman Gazi imparatorluğun ve mehter geleneğinin gelişmesinin temellerini atmıştır.
Ayakta dinleme adeti Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethine kadar devam etmiş , İstanbul'un fethinfden sonra Osmanlı imparatorluğunun yeniden yapılanması ile konumunu değiştirmiştir.

Mehter müziğinin en önemli yeri savaş alanlarıdır.Kale kuşatmalarında , meydan muharebelerinde , deniz savaşlarında mehterlerin önemi çok büyüktür.Mohaç meydan muharebesinde mehterin 500 kös ile yer aldığı , Çaldıran seferinde 300 kösün bulunduğu bilinmektedir.
İstanbul'un fethinde 270 zurna 150 boru 300 davulun olduğu ve sayısız kösün dövüldüğü anlatılmaktadır.Türklere moral gücü şevk ve enerji veren bu müzik düşmanı bezdirir ve moralini bozardı.
Barış zamanı hükümdarın sesi olarak belli zamanlarda nevbet vurur halkın moralini yükseltirdi.Fatih döneminden sonra İstanbul'un ayrı noktalarında nevbethaneler kurularak 5 vakit nevbet vurulduğu tarihi kaynaklarda mevcuttur.
Fatih döneminde yeniçeri ocağı içinde yer alan mehter , ocağın yozlaşması ile II. Mahmud tarafından 1826'da yeniçeri ocağı ile birlikte kapatılmıştır.
1826' dan 1911'e kadar kapalı kalan mehter'in eserleri yazılı olmadığından bu dönemde kaybolmuş, 1911 de Askeri Müze bünyesinde Ahmet Muhtar Paşa'nın çabaları ile kurulan mehter , 1914 yılında yeniden çalmaya başlamıştır. Bu çabalar 1. Dünya savaşı sırasında 1917 de ordu birliklerinde Enver Paşa tarafından kurulan mehterler ile devam etmiştir.bu dönemde kurulan mehterler çalacak eser sıkıntısına düşmüş Türk müziğinin farklı eserlerini yapısına alarak icra etmiştir.
Repertuar sıkıntısından dolayı Ahmet Muhtar Paşa dönemin bestecilerini toplayarak mehter repertuarını geliştirmek için çaba sarf ettiysede, 1826 öncesi mehter forumunu yakalıyamamıştır.
1935 yılında dönemin Milli Savunma Bakanı Zekai Apaydın tarafından mehter aslına uygun olmadığı sebebi ile kapatılmıştır.

1952 yılında Genel Kurmay Başkanlığı, Askeri Müzede mehter kurulması için geniş kapsamlı bir araştırma başlatmış , 1953 yılında mehter 6 katlı olarak tekrar yapılandırılmış ve İstanbulun fethinin 500. yıldönümü törenlerinde ilk görevine çıkmıştır. 1968 yılında yurt içi ve yurt dışında yaptığı yoğun görevler nedeni ile Mehter 9 katlı hale getirilmiştir. 1980 yılında Türkiye içinde Askeri Müze dışında mehter kurulması dönemin hükümeti tarafından yasaklanmış, bu yasak 1993 yılında kaldırılmış, bu tarihten sonra bir çok dernek ve Belediye tarafından mehterler kurulmuştur.
SANCAK
Ordunun onur timsali olan bayrağa verilen addır.Türklerde ilk sancak beyazdır.Selçuklu hükümdarı II.Gıyasettin'in Osman Bey'e verdiği sancakta beyaz sancaktır. Mehterin içinde yer alan sancaklar :

1.Ak sancak : Bağımsızlığın ve hakimiyetin sembolüdür.

2.Al sancak : Devleti temsil eder.

3.Yeşil sancak : İslamiyeti ve gazayı temsil eder.
Sancaklar üzerindeki üç hilal, Türklerin üç kıtada kurdukları devletleri sembolize eder.Mehter içinde bu üç sancak sembolik olarak yaşatılmaktadır. Beyaz sancak olmadan diğer sancakların olması mümkün değildir.Türkler tarih sayfasında göründüğünden itibaren, egemenlik sembolü olarak, beyaz sancağı birbirlerine teslim etmişlerdir.
Mehter Araştırması İçin Yardımcı Olacak Kaynaklar
- Gazimihal, Mahmut R., Musiki Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, Istanbul, 1961. - Gazimihal, Mahmut R., Türk Askeri Muzıkaları Tarihi, Maarif Basımevi, Istanbul, 1955. - Gazimihal, Mahmut R., Türkiye – Avrupa Musiki Münasebetleri, Nümune Matbaası, Istanbul, 1939.
- Gelişim Genel Kültür Ansiklopedisi, Tarih ve Kültür 2, Gelişim Yayınları, 1976,Istanbul.
- Konyalı, Ibrahim Hakkı, Istanbul, Sarayları, Istanbul, 1943.
- Koray, F., Müzik Formları, Maarif Basımevi, Istanbul, 1957.
- Ögel, Baheaddin, Türk Kültür Tarihine Giriş, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2000.
- Sanal, Haydar, Mehter Musikisi: Bestekar Mehterler – Mehter Havaları, Milli Eğitim Basımevi, Istanbul, 1964.
- Say, Ahmet, Müzik Tarihi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 2. Basım, Ankara, 1995.
- Say, Ahmet, Türkiye’nin Müzik Atlası, Borusan Kültür ve Sanat Yayınları, Istanbul, 1998.
- Sözer, Vural, Müzik ve Müzisyenler Ansik-lopedisi, Remzi Kitapevi, Istanbul, 1986.
- Uçan, Ali, Geçimişten Günümüze Günümüzden Geleceğe Türk Müzik Kültürü, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 2000.
- Üngör, E., “Türk Marşları”, Türk Kültür Araştırma Enstitüsü yayınları, Ankara, 1966,
- Yener, Faruk ,"Müzik", İstanbul
- Vehbi, "Surname (Minyatürler)"
- Levni, "Surname "
- Askeri Müze Broşürleri
- Dünden Bugüne Mehter - Em.Tüm. Muzaffer ERENDİL
- Mehter ve Mehter Marşları - Necmettin ŞAHİNER
- Mehterhane - Em.P.Kd.Alb. Sebahattin DORAZ
- Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi - Vural SÖZER
- Osmanlıda klasik batı müziği - Vedat KOŞAL
- Mehterhane'den Bandoya - Pars TUĞLACI
- Seyahatname - Evliya Çelebi
- Vekayi Name - Celalzade
- Türk Askeri Mızıkalar Tarihi - M.R. Gazi MİHAL
- Talim-i Musuki yahut Musiki Islahatı - A.KAZIM
- Divan-ı Lügat-it Türk Tercümesi - B.ATALAY
- Koç-i Bey Risalesi
- Mehterhane ve Sazendeler dair birkaç vesika - Çağatay ULUÇAY
- Nazari ve Ameli Türk Musikisi - Dr.Suphi EZGİ
- Mecmua-i Saz-ü Söz - Ali UFKİ
- Fatih Devrinde TÜrk Müziği - Haydar SANAL
- Kantemir Oğlu Edvarı
- Türk-Avrupa Musikisi Münasebetleri - M.R. KÖSEMİHAL
- Türk Nefesli Çalgıları - M.R. GAZİMİHAL
- Türk Vurmalı Çalgıları - M.R. GAZİMİHAL
- Cenup'ta Türkmen Çalgıları - Yalgın Ali RIZA
- Cenup'ta Türkmen Oymakları - Yalgın Ali RIZA
- Selçuklu Tarihi - Osman TURAN
- Selçukname - Ahmed Bin MAHMUD
- Türk Milli Kültürü - İbrahim KAFESOĞLU
- Oğuzlar - Faruk SÜMER
- 1311 Enderumlu Şair, Hattat, Musikinaz Teskeresi - Ahmet REFİ
- Çalgı Bilgisi - Ferudun ÇALIŞIR
|